Spis treści
Mając zdiagnozowaną niedoczynność tarczycy, prawdopodobnie usłyszałaś, że będzie konieczne przyjmowanie leku przez całe życie. Euthyrox oraz Letrox są jednymi z najczęściej przepisywanych leków w tym przypadku. Jednak, czy rzeczywiście musisz brać lek do końca życia? Okazuje się, że istnieją przesłanki, które sugerują, że u niektórych pacjentów można przerwać terapię lewotyroksyną. Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się więcej.
Lewotyroksyna jest lekiem pierwszego rzutu w leczeniu niedoczynności tarczycy, czyli w sytuacji, gdy tarczyca nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości hormonów w stosunku do zapotrzebowania organizmu.
Lewotyroksyna, która znajduje się w popularnych lekach, takich jak Euthyrox czy Letrox, działa analogicznie do naturalnie występującego hormonu wytwarzanego przez tarczycę, czyli tyroksyny (T4). Po podaniu doustnym wchłania się z przewodu pokarmowego w ok. 80%.
Niestety leki na niedoczynność tarczycy nie leczą przyczyny choroby, której podłoża wciąż jednoznacznie nie zdefiniowano, a jedynie uzupełniają braki hormonów, wyrównując ich poziom do prawidłowego.
W związku z tym tarczyca jest niszczona przez postępujący proces autoimmunologiczny, który jest najczęstszą postacią choroby (choroba Hashimoto), a terapia hormonalna zalecana jest zazwyczaj przez całe życie, niejednokrotnie z koniecznością zwiększania dawki leku.
Istnieją jednak przesłanki, że u niewielkiej części osób możliwe jest odstawienie hormonów tarczycy. W dalszej części artykułu dowiesz się, w jakich przypadkach można rozważyć ponowną ocenę konieczności stosowania lewotyroksyny.
W jakich przypadkach można rozważyć odstawienie leku na niedoczynność tarczycy?
NIektóre badania wskazują, że u części pacjentów stosujących lewotyroksynę można przerwać terapię hormonalną, ponieważ mogła ona zostać niewłaściwie przypisana. [1]
Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, które zostały zdiagnozowane pod kątem niedoczynności tarczycy dawno temu, kiedy diagnostyka laboratoryjna była mniej dokładna niż obecnie. Mogło się także zdarzyć, że niektórym osobom przypisano lek wyłącznie na podstawie zgłaszanych objawów (zmęczenie, przyrost masy ciała, wypadanie włosów, hipercholesterolemia), ale bez potwierdzenia niedoczynności tarczycy w badaniach laboratoryjnych. [1,2]
Jedno z badań przeprowadzono na 22 osobach w wieku 50-90 lat, stosujących lewotyroksynę. Jak się okazało, aż u 50% pacjentów udało się pomyślnie odstawić hormony tarczycy. [1]
Podobne wnioski można znaleźć w metaanalizie z 2020 roku, która uwzględniła 17 badań obserwacyjnych obejmujących ogółem 1103 pacjentów (w tym 86% kobiet w wieku do 81 lat). W okresie obserwacji około 1/3 pacjentów, u których odstawiono hormony tarczycy, pozostawała w stanie eutyreozy – miała prawidłowe wyniki hormonów tarczycy. Ponadto u osób z subkliniczną niedoczynnością tarczycy ten odsetek był większy niż w przypadku pacjentów ze zdiagnozowaną jawną niedoczynnością tarczycy. [2]
Kontrowersje wzbudza także kwestia leczenia lewotyroksyną w subklinicznej fazie niedoczynności tarczycy, kiedy stężenie TSH jest nieprawidłowe, ale stężenie fT3 i fT4 jest w normie. W takim przypadku stosowanie lewotyroksyny jest wskazane w sytuacji kiedy poziom TSH wynosi >10 mU/l.
Jeśli natomiast przy subklinicznej niedoczynności tarczycy TSH mieści się w zakresie 4,2-10 mU/l, nie jest konieczne stosowanie leku, tj. nie znaleziono wystarczających dowodów potwierdzających niekorzystny wpływ subklinicznej niedoczynności tarczycy na zdrowie.
W większości badań nie udało się też wykazać poprawy pod kątem objawów podczas stosowania lewotyroksyny u takich pacjentów. [3]
Są jednak wyjątki od tej reguły i za wskazanie do leczenia lewotyroksyną pacjentów z subkliniczną niedoczynnością tarczycy uznaje się:
- występowanie objawów niedoczynności tarczycy,
- obecność przeciwciał przeciwtarczycowych,
- współistnienie chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym lub obecność czynników ryzyka tych chorób,
- dodatkowo coraz częściej ciążę, zamiar zajścia w ciążę, zaburzenia jajeczkowania oraz niepłodność [3]
Może się także zdarzyć sytuacja, że przepisano lek jedynie na podstawie badania TSH – bez sprawdzenia pozostałych parametrów tarczycy. Oznaczanie wyłącznie poziomu TSH może być zawodne w rzadkich przypadkach uszkodzenia osi przysadkowo-tarczycowej, co zdarza się u chorych z niedoczynnością tarczycy pochodzenia centralnego, gruczolakiem przysadki wydzielającym tyreotropinę, zespołami oporności na hormony tarczycy, w zespołach pozatarczycowych i u osób stosujących niektóre leki, tj. dopaminę, steroidy, amiodaron. [4]
Ponadto mimo wprowadzenia do analityki laboratoryjnej coraz lepszych metod określających poziom TSH (czułość ≤0,02 mU/l), to w niektórych sytuacjach są one zawodne. Dzieje się tak np. w przypadku występowania u badanych osób (ok. 10%) przeciwciał heterofilnych kolidujących z niektórymi testami analitycznymi, co powoduje fałszywe zawyżenie wyników. [5]
Co ciekawe, u niektórych osób zwiększone TSH w wynikach badań może być w rzeczywistości prawidłowe, ale nie mieścić się w zakresie referencyjnym, który obejmuje wyniki uzyskane tylko u 95% zdrowej populacji. W związku z tym u takich osób nie wystąpi reakcja na leczenie. [3]
Wyniki badań sugerują, że odstawienie terapii hormonalnej jest możliwe, ale jedynie w niektórych przypadkach. Szanse na to są bardzo małe, kiedy tarczyca jest znacznie zniszczona – ma małą objętość (poniżej 5 ml), jak również, kiedy wartość TSH utrzymuje się powyżej 10 mU/l pomimo leczenia oraz kiedy poziom przeciwciał tarczycowych anty-TPO i/lub anty-TG jest wysoki.
Jak wynika z przytoczonych przypadków, niestety często nie jest możliwe odstawienie leku na niedoczynność tarczycy. Zwłaszcza że długoterminowe efekty odstawienia lewotyroksyny nie są jeszcze do końca znane.
Kiedy możesz rozważyć z lekarzem ponownie zasadność terapii lewotyroksyną?
Przerwanie terapii hormonalnej może być rozważone przez lekarza u pacjentów:
- starszych, którzy zostali zdiagnozowani pod kątem niedoczynności tarczycy dawno temu, gdy diagnoza choroby mogła być postawiona błędnie
- którym przypisano lek wyłącznie na podstawie zgłaszanych objawów – bez potwierdzenia niedoczynności w badaniach [1]
- dla których korzyści z leczenia lewotyroksyną są tak małe, że nie przewyższają ryzyka związanego z odstawieniem leku [2]
- którym postawiono diagnozę jedynie na podstawie jednego pomiaru TSH, bez zbadania pozostałych parametrów tarczycy. TSH jest czułym wskaźnikiem czynności tarczycy, ale jego nieprawidłowe wartości nie zawsze muszą oznaczać dysfunkcji tarczycy [3]
Pamiętaj, jeśli rozważasz odstawienie leku, to koniecznie zrób to w sposób bezpieczny dla zdrowia i tylko w porozumieniu z lekarzem! Nie podejmuj nigdy tej decyzji samodzielnie, bo możesz wyrządzić sobie więcej szkody niż pożytku!
Jak bezpiecznie odstawić hormony tarczycy z lekarzem?
Odstawienie hormonów to nie tylko zaprzestanie stosowania leku z dnia na dzień. To długotrwały proces, podczas którego dawka leku jest stopniowo zmniejszana. Najważniejsza jest więc odpowiednia współpraca między pacjentem, a endokrynologiem
Dlatego w pierwszej kolejności koniecznie porozmawiaj o możliwości przerwania leczenia ze swoim lekarzem. Nie odstawiaj nigdy leku na własną rękę! Konsultacja lekarska jest konieczna, aby omówić potencjalne korzyści i możliwe skutki uboczne oraz ustalić odpowiedni plan przerwania terapii hormonalnej i monitorowania efektów.
Zazwyczaj przy odstawianiu leku sugeruje się wizytę lekarską co 4-6 tygodni, a po 6 miesiącach nieco rzadziej, pod warunkiem, że wyniki badań są prawidłowe i nie pojawiają się niepokojące objawy. Jeśli efekty nie będą zadowalające, to konieczne będzie ponowne wprowadzenie terapii lewotyroksyną. [2]
Podsumowanie
Pamiętaj, że odstawienie leku na niedoczynność tarczycy nie jest możliwe u każdego. W niektórych przypadkach jest szansa na zmniejszenie dawki, a tylko w nielicznych sytuacjach jest szansa na przerwanie leczenia, o czym może zadecydować lekarz. Zawsze warto porozmawiać z lekarzem, zwłaszcza jeśli podejrzewasz u siebie taką możliwość lub źle się czujesz przyjmując lewotyroksynę.
[1] Coll P.P., Abourizk N.N.: Successful withdrawal of thyroid hormone therapy in nursing home patients. J Am board Farm Pract 2000. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11117336/
[2] Burgos N. et al.: Clinical Outcomes After Discontinuation of Thyroid Hormone Replacement: A Systematic Review and Meta-Analysis. Thyroid 2021. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33161885/
[3] Anthony P. et al.: Nieprawidłowe stężenie hormonu tyreotropowego: kiedy i kogo leczyć? Medycyna po dyplomie 2009. https://podyplomie.pl/medycyna/26979,nieprawidlowe-stezenie-hormonu-tyreotropowego-kiedy-i-kogo-leczyc?page=2
[4] Gietka-Czernel M. Jastrzębska H.: Rozpoznawanie i leczenie chorób tarczycy. Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa”, Warszawa 2002.
[5] Krishnan S. et al.: Falsely raised TSH levels due to human anti-mouse antibody interfering with thyrotropin assay. Postgrad Med J 2006. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17099084/
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 217,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 299,00 zł.
