Spis treści
Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy typu Hashimoto jest chorobą dotykającą coraz większy odsetek populacji. W przebiegu choroby dochodzi do destrukcji komórek tarczycy, a w konsekwencji do niedoboru hormonów, takich jak T3 i T4. W takiej sytuacji potrzebne jest nie tylko wsparcie farmakologiczne, ale również żywnościowe. Jak powinna wyglądać idealna dieta w Hashimoto? W artykule dowiesz się o najważniejszych aspektach dietoterapii.
Indywidualne podejście to podstawa w Hashimoto
Postępowanie dietetyczne w chorobie Hashimoto nie odbiega od zasad zdrowego i racjonalnego żywienia osób zdrowych. Ustalając dzienną kalorycznośc diety należy uwzględnić zarówno płeć, wiek, choroby współistniejące, poziom aktywności fizycznej czy potrzeby pacjenta. Każdy z nas jest inny, więc nie istnieje jedna ,,idealna” dieta dla wszystkich osób z Hashimoto.
Dieta nie powinna Ci się kojarzyć tylko i wyłącznie z restrykcjami żywieniowymi. Zbyt duże „obcinanie” kalorii może prowadzić do wzrostu stężenia TSH i spowolnienia przemiany materii. Ponadto w wyniku nadmiernego zmniejszenia kaloryczności diety dochodzi do nadmiernej produkcji kortyzolu, a w konsekwencji upośledzenia konwersji T4 do T3.
Ze względu na autoimmunizacyjny charakter choroby należy ograniczyć udział substancji prozapalnych w diecie, gdyż mogą prowadzić do rozwoju dysbiozy jelitowej. Do żywności o działaniu prozapalnym możemy zaliczyć np. żywność typu fast food, słodycze, dania instant, alkohol czy tłuste mięsa i ich przetwory.
Bardzo często w diecie Hashimoto można spotkać się z zaleceniem, że należy wyeliminować gluten lub nabiał, jednak nie jest to konieczne, o ile nie odczuwasz dolegliwości po ich spożyciu. [1]
Hashimoto a zbilansowana dieta
W celu utrzymania zdrowia na odpowiednim poziomie istotne jest dostarczenie naszemu organizmowi niezbędnych składników odżywczych, takich jak białka, tłuszcze i węglowodany.
Białko
W przypadku zbyt małego spożycia białka w diecie pacjentów z Hashimoto można zauważyć niepożądaną zmianę aktywności osi podwzgórze-przysadka-tarczyca oraz pogłębienie niedoboru jodu. [2, 3] Rekomenduje się aby zwiększyć udział białka do 25% wartości energetycznej diety, a jego głównym źródłem powinny być takie produkty jak: ryby morskie, jaja, drób czy półtłusty nabiał.
Nie rekomenduje się zaś czerwonego i przetworzonego mięsa ze względu na właściwości prozapalne tych artykułów spożywczych. Takie postępowanie sprzyja zmniejszeniu nadmiernej masy ciała czy szybszemu odczuwania sytości. [5] Co więcej, według zaleceń Talerza Zdrowego Żywienia makroskładnik ten powinien stanowić ¼ danego posiłku. [6]
Tłuszcze
Tłuszcze są kolejną grupą składników odżywczych, o których należy pamiętać w planowaniu diety w Hashimoto. Odgrywają one istotną rolę w metabolizmie obwodowym czy prawidłowym działaniu hormonów tarczycy w komórkach docelowych. Ważna jest jednak nie tylko ilość, ale także jakość tłuszczów obecnych w diecie.
Zaobserwowano, że nadmierne spożycie tłuszczów prozapalnych (tj. nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans) wiąże się z możliwością rozwoju zespołu nieszczelnego jelita czy pogorszeniem jakości mikrobiomu jelitowego. [7]
Rekomenduje się za to zwiększenie udziału tłuszczów przeciwzapalnych, takich jak kwasy omega 3, które znajdziesz w pestkach dyni, siemieniu lnianym, orzechach włoskich, czy w tłustych rybach. Sprzyjają one produkcji cytokin o działaniu przeciwzapalnym oraz blokują powstawanie tych prozapalnych. [5]
Węglowodany
Podobnie jak w insulinooporności, zaleca się, aby węglowodany pochodziły z produktów pełnoziarnistych ze względu na wysoką zawartość błonnika pokarmowego oraz ich niski/średni indeks glikemiczny. Dzięki temu będziesz w stanie zadbać o stan mikroflory jelitowej czy zredukować ilość substancji przeciwzapalnych w organizmie. [8] Do produktów pełnoziarnistych zaliczamy np. kaszę gryczaną, chleb razowy czy makaron pełnoziarnisty. Zgodnie z zaleceniami Talerza Zdrowego Żywienia powinny one stanowić również ¼ naszego posiłku. [6]
Dieta przeciwzapalna
Modelem żywieniowym spełniającym powyższe wymogi jest dieta śródziemnomorska, która wykazuje silne działanie przeciwzapalne. Cechami charakterystycznymi dla tradycyjnej diety śródziemnomorskiej jest: spożywanie żywności świeżej i nieprzetworzonej, włączenie do diety produktów podchodzenia roślinnego (orzechy, nasiona, produkty zbożowe, zwiększenie spożycia ryb oraz stosowanie oliwy z oliwek jako głównego źródła tłuszczu. [7]
W postępowaniu żywieniowym w chorobie Hashimoto, oprócz udziału podstawowych makroskładników diety, warto pamiętać także o takich składnikach przeciwzapalnych jak:
- Magnez – znajdziesz go w nabiale, nasionach dyni, kakao czy w orzechach
- Jod – jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, a jego niedobór prowadzi do rozwoju wola tego narządu. Z drugiej strony nadmiar tego mikroskładnika wykazuje toksyczne działanie na komórki organizmu. Jod znajdziesz w takich produktach jak: sól jodowana, ryby morskie (dorsz, mintaj, makrela), algi.
- Selen – jest składnikiem enzymów odpowiedzialnych za przemianę hormonów tarczycy T4 do T3. Pierwiastek ten znajdziesz w brazylijskich orzechach, sardynkach, halibucie, tuńczyku czy szpinaku.
- Cynk – przykładem produktów bogatych w ten mikroskładnik są pestki dyni, orzechy, szpinak czy gorzka czekolada.
- Witamina D – wykazuje właściwości immunomodulujące. Głównym jej źródłem jest synteza skórna podczas przebywania na słońcu, ale można znaleźć jej śladowe ilości w takich produktach jak tłuste ryby czy oleje roślinne.
- Witaminy przeciwutleniające (np. witamina A, E) – zmniejszają one stres oksydacyjny. Znajdziesz je w marchewce, dyni, szpinaku czy w jajach, a także awokado czy olejach rybnych [1, 3, 8]
Podsumowując, dieta w Hashimoto powinna być bogata w substancje przeciwzapalne, uwzględniając wysoki udział warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych (ze względu na błonnik pokarmowy) oraz ograniczyć udział tłuszczów zwierzęcych i węglowodanów prostych. [1-9]
Czy eliminacje pokarmowe są konieczne w Hashimoto?
W ostatnich latach możemy znaleźć wiele mitów żywieniowych dotyczących eliminacji glutenu czy laktozy z diety osób chorujących na Hashimoto. Nie jest do do końca prawda.
Eliminacja glutenu i laktozy w Hashimoto
Dane literaturowe nie wskazują na konieczność eliminacji glutenu w Hashimoto. Zaobserwowano, że takie postępowanie może prowadzić do licznych niedoborów żywieniowych, gdyż dieta bezglutenowa charakteryzuje się dużymi restrykcjami. Usunięcie z diety produktów będących źródłem glutenu prowadzi do zmniejszenia udziału magnezu, wapnia, cynku czy błonnika pokarmowego, które są niezbędnymi składnikami diety w Hashimoto. [10]
Eliminacja glutenu ma sens jedynie w przypadku celiakii czy nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten, co potwierdzają liczne badania naukowe. Z drugiej strony warto zwracać uwagę na jakość produktów glutenowych. Przykładowo zaleca się ograniczenie spożycia przetworzonej pszenicy. [5,10]
Podobnie jest w przypadku eliminacji laktozy. Usunięcie z diety produktów bogatych w ten cukier powinno mieć miejsce jedynie w przypadku nietolerancji laktozy potwierdzonej badaniami klinicznymi. W takiej sytuacji należy sięgać po produkty o obniżonej zawartości laktozy (np. kefir, maślanka, jogurt naturalny), gdyż te bezlaktozowe charakteryzują się wyższym indeksem glikemicznym.
Eliminacja laktozy wiąże się z zmniejszeniem udziału białka, wapnia i innych składników odżywczych, które są niezbędne w postępowaniu żywieniowym w Hashimoto. [1].
Soja, warzywa krzyżowe i kapustne w Hashimoto
A co w przypadku soi? Dowiedziono, że soja powoduje niewielkie podwyższenie TSH, ale nie zmienia poziomu T3 i T4. Dlatego pomimo licznych mitów dietetycznych dotyczących eliminacji tego produktu, nie wykazano jego istotnego wpływu na pracę tarczycy u osób z Hashimoto.
Pamiętaj jednak, aby odczekać kilka godzin jeśli przyjmujesz lek zawierający hormony tarczycy (lewotyroksynę, np. Letrox, Euthyrox). W tym czasie nie należy spożywać roślin strączkowych ze względu na interakcję tych produktów z farmaceutykami i obniżenie skuteczności leku.
Ponadto strączki, warzywa krzyżowe i kapustne warto poddać moczeniu czy obróbce termicznej ze względu na eliminację zawartych w nich goitrogenów, które zmniejszają możliwość wchłaniania jodu. W trakcie gotowania inaktywacji może ulec aż 30% związków antyodżywczych.
Czynnikiem zmniejszającym ich szkodliwe działanie jest gotowanie bez pokrywki w dużej ilości wody. [1, 3, 11]
Kolejną kontrowersyjną grupą są warzywa psiankowate. Do roślin psiankowatych możemy zaliczyć np. bakłażan, paprykę, pomidor czy ziemniaki. Warzywa psiankowate często są posądzane o negatywny wpływ na organizm ze względu na zawartość lektyn oraz glikoalkaloidów, które mogą mieć niekorzystny wpływ na przepuszczalność bariery jelitowej. Wciąż brakuje rzetelnych badań na temat potwierdzenia tej tezy. Aktualne zalecenia Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej nie wspominają o eliminacji warzyw psiankowatych. [1]
Podsumowanie
Dieta w Hashimoto powinna opierać się przede wszystkim na produktach niskoprzetworzonych i bogatych w substancje odżywcze. Ilość makroskładników oraz ewentualne eliminacje powinny być ustalane indywidualnie dla każdego, gdyż ,,idealna‘’ dieta dla wszystkich nie istnieje.
Pomocnym narzędziem do prawidłowego bilansowania posiłków jest talerz zdrowia, który pozwala na intuicyjne komponowanie posiłków. [6]
Pamiętaj, aby do każdego posiłku dodawać warzywa i owoce. W szczególności wybieraj te, które zawierają duże ilości antyoksydantów o działaniu przeciwzapalanym. Staraj się przemycać warzywa do diety w postaci np. smoothie, zup krem czy past warzywnych. Nigdy nie zapominaj o tłuszczach, które pozwalają na prawidłowe wchłanianie witamin: A, D, E, K niezbędnych do prawidłowej pracy organizmu.
Małe zmiany powtarzane każdego dnia przyniosą duże efekty w zmianie samopoczucia. [6,11]
[1] Ratajczak A., E., Moszak M., Grzymisławski M., Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2017; (4): 305-311.
[2] Pałkowska-Goździk E., Lachowicz K., Rosołowska-Huszcz D., Effects of dietary Protein on Thyroid Axis Activity. Nutrients, 2018: 10(1): 5.
[3] Ihnatowicz P., Drywień M., Wątor P., Wojsiat J., The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. Ann Agric Environ Med. 2020; 27(2): 184-193.
[4] Mansourian A., R., Metabolic pathaways of tetraidothyronine and triodothyronine production by thyroid gland: a review of articles. J. Biol. Sci., 2011; 14: 1-12.
[5] Lachowicz K., Stachoń M., Pałkowska-Goździk E., Lange E., Fizjologiczne aspekty postępowania dietetycznego w chorobie Hashimoto. Kosmos. 2019; 2(323): 201-214.
[6] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/ [data dostępu: 18.01.2023 r.]
[7] Chevallier Laurent. 60 zaleceń dietetycznych w wybranych stanach chorobowych. Elsevier Urban & Partner: 2015
[8] Danailova Y., Veilkova T., Konakchieva R., Nutritional Management of Thyroiditis of Hashimoto. J. Mol. Sci., 2022; 23(9): 5144.
[9] Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E., Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczyy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromatol. Chem. Toksykol. 2015; 45(20).
[10] Szczuko M. Syrenicz A., Symkowiak K., et al. Doubtful Justification of the Gluten-Free Diet in the Course of Hashimoto’s Disease. Nutrients, 2022; 21;14(9): 1727.
[11] Otun J., Sahebkar A., Ostlundh L., Atkin S., L., Sathyapalan T., Systematic review and meta-analysis on the effect of soy on thyroid function. Scientific Reports, 20129; 9(1): 1-9.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 199,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 155,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 155,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 129,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 83,50 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 215,00 zł.
