Spis treści
Na naszą przemianę materii wpływa wiele czynników. Ogromną rolę odgrywa nasz styl życia, ale istotny wpływ na metabolizm mają również hormony. Rozregulowana gospodarka hormonalna może powodować problemy ze schudnięciem czy przybraniem dodatkowych kilogramów pomimo diety i ćwiczeń. Poznaj 4 hormonalnych winowajców przyrostu wagi.
Hormony pełnią szereg różnych funkcji, do których należy m.in. regulowanie podstawowej przemiany materii, wpływanie na odczuwanie głodu i sytości czy predyspozycja do odkładania się tkanki tłuszczowej [1].
Jeśli masz rozregulowane hormony, możesz mieć wrażenie, że tyjesz z powietrza, a wszelkie diety i ćwiczenia wydają się nieskuteczne. Jakie hormony mogą być przyczyną dodatkowych kilogramów?
Wrażliwa na słodkie insulina
Insulina jest hormonem, który kojarzy się głównie z gospodarką węglowodanową. Nie jest to jednak jej jedyna rola. Podstawowym zadaniem insuliny jest kontrolowanie poziomu glukozy we krwi. Jeśli w organizmie pojawia się zbyt duża ilość glukozy, uruchamia się insulina, której zadaniem jest obniżyć glukozę [2].
Jednak nie zawsze ten mechanizm działa prawidłowo. Dzieje się tak w insulinooporności, gdy komórki stają się niewrażliwe na insulinę. Zbyt wysoki poziom insuliny prowadzi wówczas do odkładania nadmiaru węglowodanów w postaci tkanki tłuszczowej, najczęściej w okolicy brzucha – jest to tzw. brzuch insulinowy.
Wysoka insulina hamuje również wydzielanie glukagonu, czyli hormonu, który uwalnia tłuszcz z komórek tłuszczowych, aby przekształcić go w energię. To zadanie jest jednak utrudnione w insulinooporności, w efekcie czego energia jest stale magazynowana w postaci tłuszczu, co wpływa na zwiększenie tkanki tłuszczowej.
Jak unormować poziom insuliny?
Zacznij od prostych zmian. Staraj się jeść zbilansowane posiłki, które będą zawierać pełnowartościowe źródło białka, zdrowe tłuszcze oraz węglowodany złożone. Wprowadź do diety większą ilość błonnika oraz zadbaj o regularną aktywność fizyczną. [3]
Magazynujący tłuszcz kortyzol
Kortyzol, znany powszechniej jako hormon stresu, również wpływa na naszą masę ciała. W okresach zwiększonego stresu kortyzol stymuluje magazynowanie tłuszczu, zwłaszcza w okolicach brzucha — jest to tzw. brzuch kortyzolowy, który przypomina brzuszek ciążowy lub piłkę wypełnioną powietrzem. [4]
Co więcej, kortyzol sprawia, że czujemy się zmęczeni oraz zwiększa się nasz apetyt na słodkie. W efekcie może nam brakować energii, przez co mniej się ruszamy w ciągu dnia (spalamy mniej kalorii), a także chętniej sięgamy po wysokokaloryczne produkty, takie jak czekolada, co dodatkowo ułatwia przybieranie na wadze.
Jeżeli wiecznie chodzisz zestresowana lub Twój organizm narażony jest na wiele stresorów w postaci braku snu, niezbilansowanej diety czy małej aktywności fizycznej, warto zbadać poziom kortyzolu. Badanie to wykonuje się wyłącznie w godzinach porannych ze względu na dobowy rytm wydzielania tego hormonu.
Jak uregulować kortyzol?
Na początek postaraj się ustalić przyczynę podwyższonego kortyzolu. Do najczęstszych należą:
- długotrwały stres i napięcie emocjonalne,
- niehigieniczny tryb życia,
- niedobór snu,
- infekcje wirusowe.
Aby obniżyć poziom kortyzolu, pomocny będzie jakościowy i odpowiednio długi sen. Warto wprowadzić do swojego życia różne techniki relaksacyjne (np. relaksację oddechową) oraz regularną aktywność fizyczną — świetnie sprawdzi się joga, pilates, spacery lub rozciąganie. [5]. Dobrym pomysłem będzie również ograniczenie ilości wypijanej kawy oraz całkowite zrezygnowanie z napojów energetyzujących i cukru, ponieważ podnoszą one poziom kortyzolu.
Nieuregulowane hormony tarczycy
Nieuregulowane hormony tarczycy również mogą przyczyniać się do przybierania na wadze, ponieważ odpowiadają w około 30% za podstawową przemianę materii. Gdy mamy za mało T4 oraz T3 (np. w niedoczynności tarczycy), to nasz metabolizm zwalnia, ułatwiając odkładanie się tkanki tłuszczowej i przybieranie na wadze. Często pierwszym sygnałem niedoczynności tarczycy jest przyrost masy ciała. [9]
Badania dowodzą, że TSH powyżej 2,5 mg/dl zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości a nawet zespołu metabolicznego. [10]
Źle funkcjonująca tarczyca również sprawia, że mamy mało energii, jesteśmy senni, przez co naturalnie zmniejszamy naszą spontaniczną aktywność fizyczną — chętniej siedzimy i mniej się ruszamy [6].
Hormony tarczycy regulują także gospodarkę węglowodanową, a także wodno-elektrolitową organizmu. W rezultacie może dochodzić do zatrzymywania wody, przez co możesz czuć się „opuchnięta”.
Jak uregulować hormony tarczycy?
W pierwszej kolejności dokładnie zbadaj tarczycę (TSH, FT4, FT3, anty-TPO, anty-TG) i udaj się do lekarza, który zdecyduje, czy przepisać Ci odpowiedni leki. Warto zadbać o przeciwzapalną i odżywczą dietę, zwracając szczególną uwagę na takie składniki jak: magnez, żelazo, selen, jod czy witamina D [7].
Otyłość hormonalna? Winne są także estrogeny!
Estrogeny to żeńskie hormony płciowe, które pełnią bardzo ważną funkcję w regulacji cyklu menstruacyjnego i libido oraz wpływają na stan skóry i włosów. Mają również wpływ na funkcje metaboliczne naszego organizmu.
Jeśli poziom estrogenów jest prawidłowy, nie ma się czym przejmować. Problem pojawia się, jednak kiedy estrogenów robi się zbyt dużo. Dochodzi wtedy do tzw. przewagi estrogenowej, która może przyczyniać się m.in. do przybierania na wadze.
Dodatkowe kilogramy mogą przybywać również w momencie, kiedy estrogenów jest zbyt mało, np. w okresie menopauzy. Dochodzi wtedy do zwiększenia tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha [8].
Jak uregulować estrogeny?
Zacznij od sprawdzenia swojego poziomu estrogenów. Zaleca się, aby badanie wykonać między 2. a 5. dniem cyklu menstruacyjnego. Do pobrania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Poziom estradiolu cechuje się zmiennością dobową, dlatego, jeśli chcemy badanie wykonać kilkakrotnie, to należy wykonać je w tych samych godzinach, aby wyniki można było ze sobą porównywać.
Warto zadbać także o odpowiednią pracę wątroby, która odpowiada za metabolizm estrogenów. Staraj się wprowadzić do diety więcej świeżych warzyw i owoców, zadbaj o picie wody oraz regularną aktywność fizyczną.
Podsumowanie
Jak widzisz, praca hormonów to dosyć skomplikowana sprawa. Wiele z nich wpływa na naszą przemianę materii. Niestety, jeden problem hormonalny często ciągnie za sobą kolejny, co nasila przybieranie na wadze, a to z kolei jeszcze bardziej pogłębia hormonalny chaos w naszym organizmie.
Dlatego, jeśli masz wrażenie, że tyjesz z powietrza, a diety i ćwiczenia są w Twoim przypadku nieskuteczne, to warto zacząć od wykonania badań diagnostycznych, które pomogą ustalić przyczynę przybierania na wadze.
[1] Remesar X, Fernández-López JA, Alemany M. Steroid hormones and the control of body weight. Med Res Rev. 1993 Sep;13(5):623-31. doi: 10.1002/med.2610130505. PMID: 8412409. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8412409/
[2] Saltiel AR, Kahn CR. Insulin signalling and the regulation of glucose and lipid metabolism. Nature. 2001 Dec 13;414(6865):799-806. doi: 10.1038/414799a. PMID: 11742412. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11742412/
[3] Martins FO, Conde SV. Impact of Diet Composition on Insulin Resistance. Nutrients. 2022 Sep 9;14(18):3716. doi: 10.3390/nu14183716. PMID: 36145093; PMCID: PMC9505491. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36145093/
[4] Hewagalamulage SD, Lee TK, Clarke IJ, Henry BA. Stress, cortisol, and obesity: a role for cortisol responsiveness in identifying individuals prone to obesity. Domest Anim Endocrinol. 2016 Jul;56 Suppl:S112-20. doi: 10.1016/j.domaniend.2016.03.004. Epub 2016 Mar 31. PMID: 27345309. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27345309/
[5] Pulopulos MM, Baeken C, De Raedt R. Cortisol response to stress: The role of expectancy and anticipatory stress regulation. Horm Behav. 2020 Jan;117:104587. doi: 10.1016/j.yhbeh.2019.104587. Epub 2019 Oct 25. PMID: 31639385. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31639385/
[6] Mullur R, Liu YY, Brent GA. Thyroid hormone regulation of metabolism. Physiol Rev. 2014 Apr;94(2):355-82. doi: 10.1152/physrev.00030.2013. PMID: 24692351; PMCID: PMC4044302. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24692351/
[7] Mikulska AA, Karaźniewicz-Łada M, Filipowicz D, Ruchała M, Główka FK. Metabolic Characteristics of Hashimoto’s Thyroiditis Patients and the Role of Microelements and Diet in the Disease Management-An Overview. Int J Mol Sci. 2022 Jun 13;23(12):6580. doi: 10.3390/ijms23126580. PMID: 35743024; PMCID: PMC9223845. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35743024/
[8] Leeners B, Geary N, Tobler PN, Asarian L. Ovarian hormones and obesity. Hum Reprod Update. 2017 May 1;23(3):300-321. doi: 10.1093/humupd/dmw045. PMID: 28333235; PMCID: PMC5850121. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28333235/
[9] Gietka-Czarnel M. et al. Rozpoznawanie i leczenie chorób tarczycy. Biblioteka lekarza praktyka, Warszawa 2002
[10] Oh JY. et al. Elevated thyroid stimulating hormone levels are associated with metabolic syndrome in euthyroid young women, Korean J Intern Med. 2013
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 217,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 299,00 zł.
